二鬼

刘基[明代]

忆昔盘古初开天地时,以土为肉石为骨,水为血脉天为皮,昆仑为头颅,江海为胃肠,蒿岳为背膂,其外四岳为四肢。yì xī pán gŭ chū kāi tiān dì shí,yĭ tŭ wèi ròu shí wèi gŭ,shuĭ wèi xuè mài tiān wèi pí,kūn lún wèi tóu lú,jiāng hăi wèi wèi cháng,hāo yuè wèi bèi lǚ,qí wài sì yuè wèi sì zhī。

四肢百体咸定位,乃以日月为两眼,循环照烛三百六十骨节,八万四千毛窍,勿使淫邪发泄生疮痍。sì zhī băi tĭ xián dìng wèi,năi yĭ rì yuè wèi liăng yăn,xún huán zhào zhú sān băi liù shí gŭ jié,bā wàn sì qiān máo qiào,wù shĭ yín xié fà xiè shēng chuāng yí。

两眼相逐走不歇,天帝愍其劳逸不调生病患,申命守以两鬼,名曰结璘与郁仪。liăng yăn xiāng zhú zŏu bù xiē,tiān dì mĭn qí láo yì bù diào shēng bìng huàn,shēn mìng shŏu yĭ liăng guĭ,míng yuē jié lín yŭ yù yí。

郁仪手捉三足老鸦脚,脚踏火轮蟠九螭。yù yí shŏu zhuō sān zú lăo yā jiăo,jiăo tà huŏ lún pán jiŭ chī。

咀嚼五色若木英,身上五色光陆离。[jŭ,zuĭ] jiáo wŭ sè ruò mù yīng,shēn shàng wŭ sè guāng lù lí。

朝发旸谷暮金枢,清晨还上扶桑枝。cháo fà yáng gŭ mù jīn shū,qīng chén huán shàng fú sāng zhī。

扬鞭驱龙扶海若,蒸霞沸浪煎鱼龟。yáng biān qū lóng fú hăi ruò,zhēng xiá fèi làng jiān yú [guī,jūn,qiū]。

辉煌焜耀启幽暗,燠煦草木生芳蕤。huī huáng kūn yào qĭ yōu àn,yù xù căo mù shēng fāng ruí。

结璘坐在广寒桂树根,漱咽桂露芬香菲。jié lín zuò zài guăng hán guì shù gēn,shù yàn guì lù fēn xiāng [fēi,fĕi]。

啖服白兔所捣之灵药,跳上蟾蜍背脊骑。dàn fú bái tù suŏ dăo zhī líng yào,tiào shàng chán chú bèi [jĭ,jí] qí。

描光弄影荡云汉,闪奎烁壁葩花摛。miáo guāng nòng yĭng dàng yún hàn,shăn kuí shuò bì pā huā chī。

手摘桂树子,撒入大海中,散与蚌蛤为珠玑。shŏu zhāi guì shù zĭ,[sā,să] rù dà hăi zhōng,sàn yŭ [bàng,bèng] [há,gé] wèi zhū jī。

或落岩谷间,化作珣玕琪。huò luò yán gŭ jiān,huà zuò xún gān qí。

人拾得吃者,胸臆生明翚。rén shí dé [chī,jí] zhĕ,xiōng yì shēng míng huī。

内外星官各职职,惟有两鬼两眼昼夜长相追。nèi wài xīng guān gè zhí zhí,wéi yŏu liăng guĭ liăng yăn zhòu yè cháng xiāng zhuī。

有物来掩犯,两鬼随即挥刀铍。yŏu wù lái yăn fàn,liăng guĭ suí jí huī dāo [pí,pī]。

禁制虾蟆与老鸦,低头屏气服役使,不敢起意为奸欺。jìn zhì [xiā,há] [má,ma] yŭ lăo yā,dī tóu píng qì fú yì shĭ,bù găn qĭ yì wèi jiān qī。

天帝怜两鬼,暂放两鬼人间娭。tiān dì lián liăng guĭ,zàn fàng liăng guĭ rén jiān xī。

一鬼乘白狗,走向织女黄姑矶。yī guĭ chéng bái gŏu,zŏu xiàng zhī nǚ huáng gū jī。

槌河鼓,褰两旗,跳下皇初平牧羊群,烹羊食肉口吻流膏脂。chuí hé gŭ,qiān liăng qí,tiào xià huáng chū píng mù yáng qún,pēng yáng shí ròu kŏu wĕn liú [gāo,gào] zhī。

却入天台山,呼龙唤虎听指麾。què rù tiān tāi shān,hū lóng huàn hŭ tīng zhĭ huī。

东岩凿石取金卯,西岩掘土求琼葳。dōng yán záo shí qŭ jīn măo,xī yán jué tŭ qiú qióng wēi。

岩訇洞砉石梁折,惊起五百罗汉半夜拨刺冲天飞。yán hōng dòng [huā,xū] shí liáng zhé,jīng qĭ wŭ băi luó hàn bàn yè bō cì chōng tiān fēi。

一鬼乘白豕,从以青羊青兔赤鼠儿。yī guĭ chéng bái shĭ,cóng yĭ qīng yáng qīng tù chì shŭ ér。

便从阁道出西清,入少微,浴咸池。biàn cóng gé dào chū xī qīng,rù shăo wēi,yù xián chí。

身骑青田鹤,去采青田芝。shēn qí qīng tián hè,qù căi qīng tián zhī。

仙都赤城三十六,洞主骑鸾翳凤来陪随。xiān dū chì chéng sān shí liù,dòng zhŭ qí luán yì fèng lái péi suí。

神蜺清唱毛女和,长烟袅袅飘熊旂。shén ní qīng chàng máo nǚ hé,cháng yān niăo niăo piāo xióng qí。

蜚廉吹笙虎击筑,罔象出舞奔冯夷。[fēi,fĕi] lián chuī shēng hŭ jī [zhù,zhú],wăng xiàng chū wŭ bēn féng yí。

两鬼自从天上别,别后道路阻隔,不得相闻知。liăng guĭ zì cóng tiān shàng bié,bié hòu dào lù zŭ gé,bù dé xiāng wén zhī。

忽闻寒山子,往来说因依。hū wén hán shān zĭ,wăng lái shuō yīn yī。

两鬼各借问,始知相去近不远,何得不一相见叙情词。liăng guĭ gè jiè wèn,shĭ zhī xiāng qù jìn bù yuăn,hé dé bù yī xiāng jiàn xù qíng cí。

情词不得叙,焉得不相思。qíng cí bù dé xù,yān dé bù xiāng sī。

相思人间五十年,未抵天上五十炊。xiāng sī rén jiān wŭ shí nián,wèi dĭ tiān shàng wŭ shí chuī。

忽然宇宙变差异,六月落雪冰天逵。hū rán yŭ zhòu biàn [chā,chà,chāi,cī] yì,liù yuè luò xuĕ bīng tiān kuí。

鼋鼍上山作窟穴,蛇头生角角有歧。yuán tuó shàng shān zuò kū xué,shé tóu shēng jiăo jiăo yŏu qí。

鳄鱼掉尾斫折巨鳌脚,蓬莱宫倒水没楣。è yú diào wĕi zhuó zhé jù áo jiăo,péng lái gōng dăo shuĭ mò méi。

搀枪枉矢争出逞妖怪,或大如瓮盎,或长如蜲蛇。chān qiāng wăng shĭ zhēng chū chĕng yāo guài,huò dà rú wèng àng,huò cháng rú wĕi shé。

光烁烁,形躨々。guāng shuò shuò,xíng kuí々。

叫鹿豕,呼熊罴。jiào lù shĭ,hū xióng pí。

煽吴回,翔魌魑。[shān,shàn] wú huí,xiáng qī chī。

天帝左右无扶持,蚊虻虱蝇蚋蜞,噆肤咂血图饱肥,扰扰不可挥筋节。tiān dì zuŏ yòu wú fú chí,wén méng shī yíng ruì qí,căn fū zā xuè tú băo féi,răo răo bù kĕ huī jīn jié。

解折两眼蕣,不辨妍与媸。jiĕ zhé liăng yăn shùn,bù biàn yán yŭ chī。

两鬼大惕伤,身如受榜苔,便欲相约讨药与天帝。liăng guĭ dà tì shāng,shēn rú shòu băng tāi,biàn yù xiāng yuē tăo yào yŭ tiān dì。

医先去两眼翳,使识青黄红白黑。yī xiān qù liăng yăn yì,shĭ shí qīng huáng hóng bái hēi。

便下天潢天一水,洗涤盘古肠胃心肾肝肺脾。biàn xià tiān huáng tiān yī shuĭ,xĭ dí pán gŭ cháng wèi xīn shèn gān fèi pí。

却取女娲所抟黄土块,改换耳目口鼻牙舌眉。què qŭ nǚ wā suŏ tuán huáng tŭ kuài,găi huàn ĕr mù kŏu bí yá shé méi。

然后请轩辕,邀伏羲、风后、力牧、老龙告泰山稽。rán hòu qĭng xuān yuán,yāo fú xī、fēng hòu、lì mù、lăo lóng gào tài shān jī。

命鲁般,诏工倕,使丰隆,役黔羸,砺釜凿,具炉锤,取金蓐,收伐材尾箕。mìng lŭ bān,zhào gōng chuí,shĭ fēng lóng,yì qián léi,lì fŭ záo,jù lú chuí,qŭ jīn rù,shōu fá cái wĕi [jī,ji]。

修理南极北极枢,斡运太阴太阳机。xiū lĭ nán jí bĕi jí shū,wò yùn tài yīn tài yáng jī。

檄召皇地示部署,岳渎神受约天皇墀。xí zhào huáng dì shì bù shŭ,yuè dú shén shòu yuē tiān huáng chí。

生鸟必凤凰,勿生枭与鸱。shēng niăo bì fèng huáng,wù shēng xiāo yŭ chī。

生兽必麒麟,勿生豺与狸。shēng shòu bì qí lín,wù shēng chái yŭ lí。

生鳞必龙鲤,勿生蛇与。shēng lín bì lóng lĭ,wù shēng shé yŭ。

生甲必龟贝,勿生蝓与蜞。shēng jiă bì [guī,jūn,qiū] bèi,wù shēng yú yŭ qí。

生木必松楠,生草必荠葵,勿生钩吻含毒断人肠,勿生枳棘覃利伤人迹螟蝗害禾稼,必绝其蝝蚔。shēng mù bì sōng nán,shēng căo bì [jì,qí] kuí,wù shēng gōu wĕn hán dú duàn rén cháng,wù shēng [zhĭ,zhī] jí [tán,qín] lì shāng rén jì míng huáng hài hé jià,bì jué qí yuán [qí,chí]。

虎狼妨畜牧,必遏其孕孳。hŭ láng fáng [chù,xù] mù,bì è qí yùn [zī,zì]。

启迪天下蠢蠢氓,悉蹈礼义尊父师。qĭ dí tiān xià chŭn chŭn méng,xī dăo lĭ yì zūn fù shī。

奉事周文公、鲁仲尼、曾子舆、孔子思,敬习《书》、《易》、《礼》、《乐》、《春秋》、《诗》。fèng shì zhōu wén gōng、lŭ zhòng ní、céng zĭ yú、kŏng zĭ sī,jìng xí《shū》、《yì》、《lĭ》、《lè》、《chūn qiū》、《shī》。

履正直,屏邪欹,引顽嚚,入规矩。lǚ zhèng zhí,píng xié [yī,qī],yĭn wán yín,rù guī [jŭ,ju]。

雍雍熙熙,不冻不饥,避刑远罪趋祥祺。yōng yōng xī xī,bù dòng bù jī,bì xíng yuăn zuì qū xiáng qí。

谋之不能行,不意天帝错怪恚,谓此是我所当为,眇眇末两鬼,何敢越分生思惟。móu zhī bù néng xíng,bù yì tiān dì cuò guài huì,wèi cĭ shì wŏ suŏ dāng wèi,miăo miăo mò liăng guĭ,hé găn yuè fēn shēng sī wéi。

呶呶向瘖盲,泄漏造化微。náo náo xiàng yīn máng,xiè lòu zào huà wēi。

急诏飞天神王与我捉此两鬼拘囚之,勿使在人寰做出妖怪奇。jí zhào fēi tiān shén wáng yŭ wŏ zhuō cĭ liăng guĭ jū qiú zhī,wù shĭ zài rén huán zuò chū yāo guài qí。

飞天神王得天帝诏,立召五百夜叉带金绳将铁网,寻踪逐迹莫放两鬼走逸入崄巇。fēi tiān shén wáng dé tiān dì zhào,lì zhào wŭ băi yè [chā,chá,chă,chà] dài jīn shéng jiāng tiĕ wăng,xún zōng zhú jì mò fàng liăng guĭ zŏu yì rù xiăn xī。

五百夜叉个个口吐火,搜天括地走不疲。wŭ băi yè [chā,chá,chă,chà] gè gè kŏu tŭ huŏ,sōu tiān [kuò,guā] dì zŏu bù pí。

吹风放火烈山谷,不问杉柏樗栎兰艾蒿芷蘅茅茨,燔焱熨灼无余遗。chuī fēng fàng huŏ liè shān gŭ,bù wèn shān băi [chū,shū] [lì,yuè] lán [ài,yì] hāo zhĭ héng máo cí,fán yàn [yùn,yù] zhuó wú yú yí。

搜到九万九千九百九十九仞幽谷底,捉住两鬼,眼睛光活如琉璃。sōu dào jiŭ wàn jiŭ qiān jiŭ băi jiŭ shí jiŭ rèn yōu gŭ dĭ,zhuō zhù liăng guĭ,yăn jīng guāng huó rú liú lí。

养在银丝铁栅内,衣以文采食以麋。yăng zài yín sī tiĕ [zhà,shān] nèi,yī yĭ wén căi shí yĭ mí。

莫教突出笼络外,踏折地轴倾天维。mò jiāo tū chū lŏng luò wài,tà zhé dì [zhóu,zhòu] qīng tiān wéi。

两鬼亦自相顾笑,但得不寒不馁长乐无忧悲。liăng guĭ yì zì xiāng gù xiào,dàn dé bù hán bù nĕi cháng lè wú yōu bēi。

自可等待天帝息怒解猜惑,依旧天上作伴同游戏。zì kĕ dĕng dài tiān dì xī nù jiĕ cāi huò,yī jiù tiān shàng zuò bàn tóng yóu xì。

译文

作品赏析

【注释】:(此诗盖拟昌黎《二鸟》而作。所谓《二鬼》,公盖自谓及金华太史公也。其推挹金华如此。。程孟阳曰:“公乐府多似太白、少陵,间学张文昌、王仲初。此又在卢仝、马异间,奇怪直仿佛昌黎矣。”)

注释

上一篇:过茱萸堰
下一篇:

声明:所有作品(图文、音视频)均由用户自行上传分享,仅供网友学习交流。

二鬼译文

【译文】

作品赏析

【注释】:(此诗盖拟昌黎《二鸟》而作。所谓《二鬼》,公盖自谓及金华太史公也。其推挹金华如此。。程孟阳曰:“公乐府多似太白、少陵,间学张文昌、王仲初。此又在卢仝、马异间,奇怪直仿佛昌黎矣。”)

二鬼注释

【注释】

二鬼赏析

【赏析】

二鬼背景

【背景】