第一折(冲末扮吴王领卒子上,诗云)太伯当年曾逊避,至今子姓居吴地。
延陵何事慕高风,几使孤家不承继。
某乃吴王阖闾,名姬光者是也。
昔年征伐越国时,获得宝剑三口:一曰鱼肠,二曰纯钩,三曰湛卢,某常佩之。
夫此剑者,昔闻越国允常使欧冶子监制。
采五山之铁精,炼六合之金气,感得雨师洒尘,雷师击节,蛟龙捧炉,天帝焚炭,候天伺地,阴阳同体,久而成功。
带之有威,用之无敌,真乃世之奇宝也。
一向库中收藏,忽然湛卢失其所在。
闻知此剑飞入楚国,被昭公收得。
某数次遣使,多将金币索取,不肯付还,更待干罢!
令人,与我唤将孙武来者。
(卒子云)理会的。
孙武安在?
(外扮孙武子上,诗云)新书著就十三篇,篇篇兵法妙通玄。
君王不信亲相试,宫中赐出女三千。
某乃孙武是也。
本齐国人,以兵法得见吴王,教练女兵数千,驱之水火,莫敢逃避,皆因某号令严威所致。
兵法有云:约束不明,申令不熟,将之罪也;
既已明而不如法,吏士之罪也。
法令熟行,君令有所不受。
某如今现为吴国大将,主公呼唤,须索走一遭去。
令人报复去,道有孙武来了也。
(卒子报科,云)军师到!
(做见科)(孙武云)主公呼唤,有何事商议?
(吴王云)且一壁有者。
令人,与我唤将伍子胥、伯嚭安在?
(外扮伍子胥、净扮伯嚭同上)(伍子胥诗云)千里间关弃楚归,短箫闲向市中吹。
可怜不遂英雄志,辜负当年举鼎威。
某姓伍名员字子胥,现为吴相国,这是伯嚭,皆楚人也。
某因费无忌谗谮,害我父兄,不得已弃楚投吴,思图报复。
恰遇伯嚭,也来投吴。
一者为同是乡里,二者又为同是避仇,以此举荐于朝,为太宰之职。
今日主公呼唤,不知有甚事,须索走一遭去。
令人报复去,道有伍员、伯嚭都来了也。
(卒子报科,云)相国、太宰到!
(见科)(伍子胥云)主公呼唤,有何事商议?
(吴王云)军师,请您众将来,不为别事,则为湛卢宝剑飞入楚国,某数次差人多将金币索取,不肯付还。
今请军师众将商议,有何计可以得此宝剑?
(《孙武云》主公,多闻这湛卢之剑乃越国欧冶子所制,斩铁截石,断水吹毛,真为无价之宝,这个不可不取。
(伍子胥云)主公在上,今楚国有二将,乃是子期、子常。
论子期廉而爱士,颇知兵法,奈有智而少勇;
子常怙势而骄,不惜军士,有勇而无智,皆不足为虑。
况有奸臣费无忌当权,必然暗行谗谮,未必用他。
主公何不先差人下将战书去,然后统兵征伐,有何难哉!
(伯嚭云)若是楚昭公用那费无忌老头儿对阵,也不消伍相国费力,只我伯嚭身上,包杀的他尿流屁滚!
(吴王云)相国言者当也。
我如今先差人下将战书去,着孙?湮Γ喙确妫沉焖氖蛐郾胨徽饺ァT蛞⌒脑谝猓晒Χ亍?伍子胥云)则今日辞别了主公,教场中点就四十万雄兵,一来为楚昭王收了我家宝剑不还,二来有费无忌害我父兄之仇,誓当报复,管取马到成功,奏凯回来也。
(诗云)弃楚奔吴几度秋,可怜犹未雪冤仇。
今朝统领雄兵去,不斩奸臣誓不休。
(同下)(吴王云)军师同相国、太宰三人去了,吾观此一战破楚必矣!
(诗云)伍相国智勇无双,马到处谁敢相当?
将郢城踹为平地,取湛卢重返吴邦。
(下)(正末扮楚昭公同外扮芈旋领卒子上)(正末云)某乃楚昭公是也。
数年前正寝之间,忽闻一声响亮,俄而素光明室,爽气逼人,惊起视之,见一口宝剑,坠于榻下。
遍问朝臣,皆莫能测其来历。
有司马子期,他言隐士风胡子能辨此剑,遂请视之。
风胡子曰:此剑号为湛卢,闻越国允常使欧冶子铸此宝剑,后归于吴。
此剑乃五金之英,太阳之精,带之有威,用之无敌,真稀世奇宝。
某闻而大喜,佩服在身,未尝轻离。
谁想吴王阖闾屡屡遣使索取,某不肯还他。
但吴国方强,倘若再来相索,可怎了也?
(芈旋云)哥哥,您兄弟想来,此剑原是吴国之宝。
他既来索取,不如做个人情,送还了他,两国和谐,可不好那?
(正末云)兄弟,你那里知道,此剑非同小可。
既到吾国,也是天使其然,岂可便与他去?
(唱)【仙吕】【点绛唇】这剑呵冰刃霜寒,玉华光灿,孜孜看。
怎飞来坐榻之间,委实的紫气冲霄汉。
(芈旋云)哥哥,量此物强杀者波,则是一口剑,那里取神光冲射牛斗之上?
听那风胡子做甚么?
(正末唱)【混江龙】这剑真为奇幻,世人休做等闲看。
我则见英英结秀,湛湛生斑。
这剑本在东方平百越,今日个飞来南国镇荆蛮。
这剑按阴阳斡运,顺天地循环。
采铜出那溪之水,取锡在赤堇之山。
下雷雨消隔尘滓,有鬼神守护炉间。
这剑他抱精灵多气爽助神威,真乃是免忧愁绝惊恐除危难。
现如今河清海晏,国泰的这民安。
(使命上,诗云)人去似星驰,江隔如天堑。
亲捧一缄书,来索千金剑。
小官乃吴国使命是也。
奉主公的命,差往楚国下战书走一遭去。
可早来到也。
小校,报复去,道有吴国使命在于门首。
(卒子报科,云)喏,报的大王得知,有吴国使命求见。
(正末云)道有请。
(使命做见科)(正末云)使命来此,有何公事?
(使命云)小官是吴国来的使命,有书在此。
(正末云)将书来我看。
原来为这一口剑不与他,果然下将战书来。
似此可怎了也?
(唱)【油葫芦】久与吴国姬光阻面颜,(芈旋云)哥哥,既是他下将战书来,凭着俺这里兵多将广,马壮人强,量吴国姬光到的那里,就怕着他哩!
(正末云)我不怕姬光,怕是那一个人!
(唱)怕的那伍盟府天下罕,(芈旋云)量伍子胥有何英雄,哥哥直这般怕他?
(正末唱)他正是良才奇宝在人间。
我则道重修讯问传书简,原来他相期恶战呈公案。
(芈旋云)虽然那子胥多有本事,凭着俺这名山大川,长江险阻,那伍子胥怎便容易到的俺国来?
(正末唱)你休道是阻着大川,隔着大山,便有那波涛滚滚长江限,假若是无敌手战应难。
(芈旋云)哥哥,若当初依着您兄弟,早早送还了这剑,也不到今日。
事已至此,不如会集众官商议,保举一员名将,领兵与伍子胥交战,可不好也?
(正末唱)【天下乐】哎,抵多少恶语伤人六月寒,无也波瑞,着俺把剑还,到如今事已在前后悔晚。
现放着登仕台,空有这拜将坛,我则怕举贤才人去懒。
(云)本待把这厮杀坏了,古云:"两国相持,不斩来使。
"你回去,则说选日交兵便了。
(使命云)理会的。
出的这门来,不敢久停久住,回主公话,走一遭去。
(诗云)湛卢宝剑惹刀检,纷纷战国各封强。
忙离楚国登途路,不分昼夜到吴邦。
(下)(芈旋云)使命去了也。
哥哥,这战书上怎么写着来?
(正末云)这战书上写着,道孙武为军师,伍子胥为元帅,伯嚭为先锋,领兵四十万,与俺交战。
争奈俺国半老兵骄,怎生是好也。
(芈旋云)哥哥,岂不闻古云:军来将敌,水来土堰。
俺这里有司马子期、子常、申包胥,皆是南楚有名之将,请将来与他商议,有何不可?
(正末云)兄弟,你那里知道?
(唱)【那吒令】我端坐在,朝堂这间;
聚集着,英才这班;
怎经的,会临潼那番。
(芈旋云)这伍子胥当初在临潼会上,怎生般英雄,哥哥试说一遍,您兄弟听咱。
(正末唱)哪里取这般忠义人,英雄汉。
他举鼎时,多敢有神力相关。
(芈旋云)哥哥,你兄弟想来,秦国文有百里奚,武有秦姬辇,可怎生都不如那子胥,倒让他做个盟府?
(正末唱)【鹊踏枝】他、他、他,吓的那秦姬辇怎敢遮拦,百里奚只瞪眼偷看。
他向那斗宝筵前,顿剑摇环。
(芈旋云)闻他当初在临潼,曾救姬光之难,到今日投吴伐楚,可知道来。
(正末唱)便休题吴姬光攧碎了温凉玉盏,他直着秦公子曲躬躬亲送出潼关。
(云)令人,与我唤将申包胥来者。
(卒子云)申包胥安在?
(外扮申包胥上,诗云)忆与伍员别时语,他要覆楚与我复楚。
回头已隔数年余,前事今皆弃如土。
小官申包胥是也,官封上卿之职。
方今春秋之世,首称强楚,为中国盟主者久矣。
自伍子胥去后,始觉本国微弱。
今日主公呼唤,不知有甚事,须索走一遭去。
令人报复去,道有申包胥在于门首。
(卒子报科,云)申包胥到!
(申包胥见科,云)主公呼唤小官,有何事商议?
(正末云)今有吴国下战书来,拜孙武为军师,伍子胥为元帅,伯嚭为先锋,领兵四十万,与俺决战,特请大夫计议,何以应之?
(申包胥云)主公,论本国止有司马子期、子常二员大将,子期智高勇怯,子常有勇而无智。
若吴国果用孙武为军师,子胥为元帅,其锋不可当也。
(正末唱)【寄生草】从来道要得千军易,偏求一将难。
闲时故把忠臣慢,差时不听忠臣谏,危时却要忠臣干。
谁当这借吴雪恨伍将军,我则索求那扶周摄政姬公旦。
(申包胥云)主公,若子胥领兵前来,切不可与他交战。
你则深沟高垒,紧守城池。
等小官直至西秦,借他兵来,那其间内外夹攻,方能取胜。
(正末云)则怕秦昭公不肯借与咱兵,怎生是好?
(申包胥云)主公,想秦、楚旧为亲戚之邦,必在借与咱兵,不必疑虑。
(正末唱)【幺篇】你须想着归期急,休言他去路艰。
止不过船临古渡垂杨岸,路逢峻岭滩头涧,小可如君骑羸马连云栈。
(申包胥云)小官既为国解难,怎敢避的途路之苦。
(正末唱)你休辞山遥水远路三千,我专等你坚甲利刃那兵十万。
(云)大夫,你此一去何日可回?
(申包胥云)主公,我去只消一个月便回也。
(正末唱)【金盏儿】你道是一个月借兵还,三十日报平安。
但愿你晓行晚宿无辞惮,休着我悬望的恶心烦。
你只看风传金柝远,霜照铁衣寒。
(申包胥云)主公放心,小官若见了秦昭公,借的军马即便回也。
(正末唱)我可为甚着贤人投敌国,也则怕那猛将过昭关!
(申包胥云)那吴国孙武子深知兵法,又加以子胥之勇,俺国中无能胜之者。
小官去后,只愿主公坚壁不战,以待秦兵。
休听一时之言,坐失万全之策。
(正末唱)【醉扶归】你道是伍盟府能雄悍,孙武子又非凡。
只要我高垒深沟紧闭关,专等待秦邦返。
我只怕你人疲意懒,早淹的过了程期限。
(申包胥云)小官则今日辞了主公,便索长行也。
(正末唱)【赚煞】你去后我夜忧到明,明忧到晚。
若是那秦公子将卿傲慢,你则索将火性儿全然都放坦,是必休便冒渎容颜。
那其间借的些金鼓旗幡,将你那洗尘酒开怀儿做了送路盏。
(申包胥公)主公,我这一去,若借得秦兵来时,料那伍子胥恐怕前后受敌,必解兵而归矣。
(正末云)只要借得秦兵呵,(唱)恁时节吴兵自还,楚城无患,生则怕你别时容易见时难!
(下)(申包胥云)二公子,你紧记者,若伍子胥领兵来时,休听费无忌那短见,就要与他家厮杀,有误大事。
我即日往秦邦借兵去也。
(诗云)东吴滚滚动征尘,济困扶危投远亲。
方信家贫显孝子,楚邦有难识忠臣。
(下)第二折(净扮费无忌上,诗云)人有好的我偏害,人有歹的我倒爱。
我的分毫不与人,人的我会白厮赖。
小官费无忌是也。
现为楚国上大夫之职,奉主公的将令,着老夫为帅,与吴国伍子胥拒敌。
我想来,他的父兄尚然被我杀了,这一个短命的弟子孩儿,有甚本事?
我正要与他耍一耍,怕他怎么?
(诗云)老夫本领甚可夸,子胥本是我仇家。
不愁巨斧当头劈,也只结的碗口一个大疮疤。
(下)(伍子胥、孙武、伯嚭领卒子上)(伍子胥云)某伍子胥领兵伐楚,如今已到郢城。
大小三军,摆开阵势。
远远的尘土卢处,楚家军马敢待来也!
(正末同芈旋、费无忌领卒子上)(正末云)某乃楚昭公是也。
大小三军,将阵脚射住。
我与二公子在将台之上,看费无忌与伍子胥决战去来。
(唱)【越调】【斗鹌鹑】他走樊城兀自红颜,过昭关早成皓首。
只道他暮景萧萧,依还的雄威赳赳。
他本为楚国萦心,权借这吴兵应手。
现如今太宰伯嚭敢突前,孙武子为合后。
只待要投鞭儿截断长江,探囊儿平吞了俺这夏口。
【紫花儿序】将他那乾坤忠孝,更和盖世界英雄,来寻那旧日杀父母冤仇。
我则见征云不散,杀气难收。
飕飕凛凛,寒风不住吼。
大刚来也则是冤仇深厚,扑腾腾鼙鼓惊心,明晃晃剑戟侵眸。
(伍子胥云)兀那来将,莫非费无忌么?
(费无忌云)然也。
来将何人?
(伍子胥云)某乃伍子胥是也。
父兄之仇,今日须报,你早早下马来请死者!
(费无忌云)口走!
量你到的那里,且与你斗三百合耍子!
(做调阵子科)(正末唱)【调笑令】你每做的来不周,结下了父兄仇,抵多少不是冤家不聚头。
今日在杀场上面争驰骤,费无忌你索担忧。
他只待摘了你心肝标了你首,可兀的便肯干休。
(伍子胥云)出马来,出马来!
(战科)(正末唱)【小桃红】史见他旗门开处跃骅骝,高叫道谁敢来和咱斗。
早着俺千军万马都惊走,急难收,兀的般威风不信人间有。
淹的呵抛下了戈矛,氲的呵遮漫了宇宙,莫不是剑气上连牛。
(费无忌云)你看这小畜生,好无礼也,全然不省的有个前辈后辈。
则你那伍奢老头儿,也还让着我哩!
(伍子胥云)我今日不拿你这老匹夫锉尸万段,誓不收军。
(战科)(正末唱)【金焦叶】那一个锦征袍窄窄的把狮蛮款兜,这一个凤翅盔律律的把红缨乱丢。
那一个点钢枪支支的把黄幡狠揪,这一个铁胎弓率率的把雕翎稳扣。
【天净沙】俺只道他两个都一般状貌搊搜,都一般武艺滑熟,管杀的惨迷离神嚎鬼愁。
可原来半合儿不够,早一个先纳了输筹!
(云)呀,费无忌却输了也!
(唱)【秃厮儿】马以处敌兵乱走,枪着处鲜血交流,偏爱杀伐争战斗。
两下里,不相投,难休。
(费无忌云)我敌不过他,只是逃命的好,走、走、走!
(伍子胥云)你这老匹夫,走那里去!
(追科)(正末唱)【圣药王】则他那枪似虬,马似彪,骨碌碌地上滚人头,数载仇一鼓收,片时间叠尸高耸似山丘,恰便似落叶尽归秋。
(伍子胥云)早将那老匹夫拿倒了也!
大小三军,就此杀向前去,休教走了楚王者!
(下)(芈旋云)哥哥,俺家兵大败了,我保着你走了罢。
(正末唱)【收尾】眼睁睁见死可也无人救,索把这泼残生告天保佑。
则被那借吴兵的伍相逞尽了十分强。
(芈旋云)怎得这申包胥救兵到来,可也好也!
(正末唱)遥望俺复楚国的包胥且耐着一时守。
(同下)第三折(龙神领鬼力上,诗云)长江浩浩显威灵,风浪孤舟谁敢行?
直待险时才救护,方知暗里有神明。
吾乃汉江龙神是也,掌管着万里长江。
有楚昭公弟兄妻子四口儿,明日到此,驾着渔船一只,过江逃难。
明日正是四耗九丑之日,合起大风,眼见得都该淹死了的。
吾神奉上帝敕令,但有下水者,救护至岸。
如今在此等候,这早晚他敢待来也。
(丑扮梢公上,嘲歌云)渔人顶笠又披簑,得蹉跎处且蹉跎。
一杆轻钩浮游动,闲中无事唱渔歌。
唱渔歌,眼观清水玩风波。
黄芦随岸长,红蓼遍滩多。
江边则老汉,屋中则有渔婆。
渔婆道,大哥,大哥,镇日常有甚生活?
吃的三杯村糯酒,绿阴中要结丝萝。
摆过船舟,斜横了个舵。
可打破则个锅。
把个家婆来叫吖吖,吵闹得似风魔,阿外外。
自家是个梢公,每日在这江边捕鱼为生。
今日风平浪静,撑着这船,慢慢的打鱼去来。
(正末同芈、旦儿,俫儿慌上)(正末云)兄弟也,走,走,走!
(唱)【中吕】【粉蝶儿】则听的兵起东吴,可扑扑胆惊心惧,早则不三战杀入王都。
吓得我乱慌慌,忙劫劫,不成活路。
偏生生的望眼模糊,悄不见那西秦远来相助。
(旦儿云)大王,后面吴兵追赶的至近,你休顾俺子母每,你和小叔叔则逃您的性命咱。
(正末唱)【醉春风】则俺这妻子似瑟和琴,弟兄如手共足。
(芈旋云)俺怎肯撇下了嫂嫂侄儿也!
(正末唱)俺一家四口儿盼程途,俺端的苦,苦。
几能够罢息干戈,还归宫阙,抚安黎庶。
(芈旋云)哥哥,想俺申包胥与那伍子胥,原是故友。
两个曾打赌赛来,一个要覆楚,一个要复楚。
若俺申包胥借得兵来,必然退了吴兵,重安楚国也。
(正末唱)【迎仙客】一个报冤仇称了子胥,一个打赌赛去了包胥,何处也济困扶危重复楚。
慌速速的强逃生,急煎煎的甘受苦。
(内发喊科)(正末唱)脑背后闹吵吵的起军卒,(芈旋云)哥哥,兀的不是追兵渐近了也?
前面又阻着长江,江水泛涨,无船可渡,怎生是好?
(正末唱)眼前面翻滚滚野水无人渡。
(芈旋云)哥哥,兀的江岸边有一只渔船,我试唤他一声咱。
兀那梢公,你快船撑过来,我有的赏你。
(梢公云)来也,来也。
(芈旋云)兀那梢公,将你这船渡俺四口儿过去,到了岸上,我还你的船钱,可也不少。
(梢公云)客官,则是船小渡不的。
(正末唱)【红绣鞋】不得已央及你个渔父,(梢公云)肯载不肯载,也则自的我。
(正末唱)似这般装着势待要何如?
我与你也是近疃邻庄共乡闾。
(梢公云)怕不是乡闾,大家要看个风水,实是船小,载不起这几个人。
(正末唱)你道是船儿小难装载,则要你量儿大救俺家属,早早的过长江无间阻。
(芈旋云)兀那梢公,你认不得俺哥哥就是楚昭公,被吴兵追赶至近。
你若肯渡半俺过去,久后平定了楚国,那其间将你官封三品,赏赐千金,不强似你在此捕鱼为活?
你是寻思咱。
(梢公云)你何不早说,既是楚昭公,我须是管下的百姓,便是船小,也只得载将过去。
上船!
上船!
(芈旋云)哥哥,请上船去。
(众上船科)(梢公云)仔细,船儿小,可都坐定了!
你看偌远的江面,几时摆得到那岸边,才放心也!
(正末唱)【石榴花】俺只见云涛雪浪接天隅,这的是海阔洞庭湖。
(梢公云)我说不载,不载,您强要上这船来,还不开的半里,早起风了。
你看泼天也似的大浪,可不苦也!
(正末唱)你看这大惊小怪泼村夫,那里便叫苦,吓的俺魄散魂无。
(梢公云)风浪越大了。
船儿又小,淹上水来了也。
不着亲的,快请一个下水去,才救的一船人性命。
(众做悲科)(正末唱)他道是不关亲者当身故,俺四口儿那一个为疏?
则被这一家老小同奔赴,(带云)艄公,你小心在意者!
(唱)到今日只仗的你做护身符。
(芈旋云)哥哥,这风浪越大了,船只较小,不堪重载,似此怎了也?
(正末唱)【斗鹌鹑】兄弟是同气连枝,妻子是多情伴侣。
(扆旋云)哥哥,则保你的前程,休顾恋你兄弟罢!
(正末唱)眼睁睁弟觑着兄,(旦儿、芈做悲科)(正末唱)悲切切子随着母。
好叫我穰穰劳劳意不舒,(梢公云)不着一个人下水呵,再一会连船都没了也。
(正末唱)他道是霎时都命卒。
(芈旋云)哥哥好觑当嫂嫂侄儿,您兄弟拜别了。
哥哥,下水也去。
(正末云)兄弟,不争你下水呵,(唱)着谁人买马招军,重与俺扬威耀武!
(梢公云)风狂浪猛,看看的淹上水来了,快着一个下水去。
(正末唱)【普天乐】俺只见掩掩泼泼画船儿歪,囊囊突突梢公絮。
(梢公云)这风把船掀过来,淹上水了。
还不着个下水去,敢多要死哩?
(正末唱)我则见他无休的催促,待不的须臾。
(旦儿悲科,云)儿也,则被你痛杀我也。
(正末唱)儿悲啼为母离,母痛哭抛儿去。
哎,你个掌命司的梢公可便休催促,百忙里割不断他子母每肠肚。
但保全了孩儿的身躯,怎顾得夫人的性命?
(芈旋云)哥哥,您兄弟下水去也。
(正末云)兄弟,你住者!
(唱)紧揪住俺这兄弟的衣服。
(芈旋云)哥哥,梢公道疏者下船。
您兄弟想来,嫂嫂、侄儿与哥哥,正是着亲的,唯您兄弟是个疏慢些的,理当下水。
(正末扯芈旋科,云)兄弟,咱两个须亲,还有不亲的哩。
(旦儿云)孩儿,眼见的我顾不的你也。
大王,这兄弟同胞共乳,一体而分,妾身乃是别姓不亲,理当下水。
(正末云)夫人,你说的是。
(唱)【上小楼】我着你名标万古,那里也相随百步。
你待要留了婴孩,替了亲叔,救了儿夫。
你道不共族稍似疏,何妨的从新革故,(旦儿云)大王,我嘱付你咱,好生看顾我这孩儿,我下水去也。
(诗云)半生空记百年恩,苦为波涛没汉津。
眼看儿夫难共守,生抛幼子若无亲。
手足自今同一处,姻缘到底属何人?
幽魂定不随风去,飞上青山更化身!