行次西郊作一百韵

李商隐[唐代]

蛇年建午月,我自梁还秦。shé nián jiàn wŭ yuè,wŏ zì liáng huán qín。

南下大散关,北济渭之滨。nán xià dà sàn guān,bĕi jì wèi zhī bīn。

草木半舒坼,不类冰雪晨。căo mù bàn shū chè,bù lèi bīng xuĕ chén。

又若夏苦热,燋卷无芳津。yòu ruò xià kŭ rè,jiāo juăn wú fāng jīn。

高田长檞枥,下田长荆榛。gāo tián cháng jiă lì,xià tián cháng jīng zhēn。

农具弃道旁,饥牛死空墩。nóng jù qì dào páng,jī niú sĭ kōng dūn。

依依过村落,十室无一存。yī yī guò cūn luò,shí shì wú yī cún。

存者皆面啼,无衣可迎宾。cún zhĕ jiē miàn tí,wú yī kĕ yíng bīn。

始若畏人问,及门还具陈。shĭ ruò wèi rén wèn,jí mén huán jù chén。

右辅田畴薄,斯民常苦贫。yòu fŭ tián chóu bó,sī mín cháng kŭ pín。

伊昔称乐土,所赖牧伯仁。yī xī [chēng,chèn,chèng] lè tŭ,suŏ lài mù bó rén。

官清若冰玉,吏善如六亲。guān qīng ruò bīng yù,lì shàn rú liù qīn。

生儿不远征,生女事四邻。shēng ér bù yuăn zhēng,shēng nǚ shì sì lín。

浊酒盈瓦缶,烂谷堆荆囷。zhuó jiŭ yíng wă fŏu,làn gŭ duī jīng jūn。

健儿庇旁妇,衰翁舐童孙。jiàn ér bì páng fù,shuāi wēng shì tóng sūn。

况自贞观后,命官多儒臣。kuàng zì zhēn guān hòu,mìng guān duō rú chén。

例以贤牧伯,徵入司陶钧。lì yĭ xián mù bó,[zhĭ,zhēng] rù sī táo jūn。

降及开元中,奸邪挠经纶。[jiàng,xiáng] jí kāi yuán zhōng,jiān xié náo jīng lún。

晋公忌此事,多录边将勋。jìn gōng jì cĭ shì,duō lù biān jiāng xūn。

因令猛毅辈,杂牧升平民。yīn lìng mĕng yì bèi,zá mù shēng píng mín。

中原遂多故,除授非至尊。zhōng yuán [suì,suí] duō gù,chú shòu fēi zhì zūn。

或出幸臣辈,或由帝戚恩。huò chū xìng chén bèi,huò yóu dì qī ēn。

中原困屠解,奴隶厌肥豚。zhōng yuán kùn tú jiĕ,nú lì yàn féi tún。

皇子弃不乳,椒房抱羌浑。huáng zĭ qì bù rŭ,jiāo fáng bào qiāng hún。

重赐竭中国,强兵临北边。chóng cì jié zhōng guó,qiáng bīng lín bĕi biān。

控弦二十万,长臂皆如猿。kòng xián èr shí wàn,cháng [bei,bì,bèi] jiē rú yuán。

皇都三千里,来往同雕鸢。huáng dū sān qiān lĭ,lái wăng tóng diāo yuān。

五里一换马,十里一开筵。wŭ lĭ yī huàn mă,shí lĭ yī kāi yán。

指顾动白日,暖热回苍旻.公卿辱嘲叱,唾弃如粪丸。zhĭ gù dòng bái rì,nuăn rè huí cāng mín.gōng qīng rŭ cháo chì,tuò qì rú fèn wán。

大朝会万方,天子正临轩。dà cháo huì wàn fāng,tiān zĭ zhèng lín xuān。

采旂转初旭,玉座当祥烟。căi qí zhuăn chū xù,yù zuò dāng xiáng yān。

金障既特设,珠帘亦高褰。jīn zhàng jì tè shè,zhū lián yì gāo qiān。

捋须蹇不顾,坐在御榻前。[lǚ,luō] xū jiăn bù gù,zuò zài yù tà qián。

忤者死艰屦,附之升顶颠。wŭ zhĕ sĭ jiān jù,fù zhī shēng dĭng diān。

华侈矜递衒,豪俊相并吞。huá chĭ [jīn,qín,guān] dì xuàn,háo jùn xiāng bìng tūn。

因失生惠养,渐见征求频。yīn shī shēng huì yăng,jiàn jiàn zhēng qiú pín。

奚寇西北来,挥霍如天翻。xī kòu xī bĕi lái,huī huò rú tiān fān。

是时正忘战,重兵多在边。shì shí zhèng wàng zhàn,chóng bīng duō zài biān。

列城绕长河,平明插旗幡。liè chéng rào cháng hé,píng míng chā qí fān。

但闻虏骑入,不见汉兵屯。dàn wén lŭ qí rù,bù jiàn hàn bīng [tún,zhūn]。

大妇抱儿哭,小妇攀车轓.生小太平年,不识夜闭门。dà fù bào ér kū,xiăo fù pān chē fān.shēng xiăo tài píng nián,bù shí yè bì mén。

少壮尽点行,疲老守空村。shăo zhuàng jìn diăn xíng,pí lăo shŏu kōng cūn。

生分作死誓,挥泪连秋云。shēng fēn zuò sĭ shì,huī lèi lián qiū yún。

廷臣例獐怯,诸将如羸奔。tíng chén lì zhāng qiè,zhū jiāng rú léi bēn。

为贼扫上阳,捉人送潼关。wéi zéi săo shàng yáng,zhuō rén sòng tóng guān。

玉辇望南斗,未知何日旋。yù niăn wàng nán dòu,wèi zhī hé rì xuán。

诚知开辟久,遘此云雷屯。chéng zhī kāi pì jiŭ,gòu cĭ yún léi [tún,zhūn]。

送者问鼎大,存者要高官。sòng zhĕ wèn dĭng dà,cún zhĕ yào gāo guān。

抢攘互间谍,孰辨枭与鸾。[qiăng,qiāng] [răng,ráng] hù jiān dié,shú biàn xiāo yŭ luán。

千马无返辔,万车无还辕。qiān mă wú făn pèi,wàn chē wú huán yuán。

城空鼠雀死,人去豺狼喧。chéng kōng shŭ què sĭ,rén qù chái láng xuān。

南资竭吴越,西费失河源。nán zī jié wú yuè,xī fèi shī hé yuán。

因今左藏库,摧毁惟空垣。yīn jīn zuŏ cáng kù,cuī huĭ wéi kōng yuán。

如人当一身,有左无右边。rú rén dāng yī shēn,yŏu zuŏ wú yòu biān。

筋体半痿痺,肘腋生臊膻。jīn tĭ bàn wĕi bì,zhŏu [yè,yì] shēng [sāo,sào] shān。

列圣蒙此耻,含怀不能宣。liè shèng méng cĭ chĭ,hán huái bù néng xuān。

谋臣拱手立,相戒无敢先。móu chén gŏng shŏu lì,xiāng jiè wú găn xiān。

万国困杼轴,内库无金钱。wàn guó kùn zhù [zhóu,zhòu],nèi kù wú jīn qián。

健儿立霜雪,腹歉衣裳单。jiàn ér lì shuāng xuĕ,fù qiàn yī [shang,cháng] dān。

馈饷多过时,高估铜与铅。kuì xiăng duō guò shí,gāo [gū,gù] tóng yŭ qiān。

山东望河北,爨烟犹相联。shān dōng wàng hé bĕi,cuàn yān yóu xiāng lián。

朝廷不暇给,辛苦无半年。cháo tíng bù xiá [jĭ,gĕi],xīn kŭ wú bàn nián。

行人搉行资,居者税屋椽。xíng rén què xíng zī,jū zhĕ shuì wū chuán。

中间遂作梗,狼藉用戈鋋.临门送节制,以锡通天班。zhōng jiān [suì,suí] zuò gĕng,láng jí yòng gē chán.lín mén sòng jié zhì,yĭ xī tōng tiān bān。

破者以族灭,存者尚迁延。pò zhĕ yĭ zú miè,cún zhĕ shàng qiān yán。

礼数异君父,羁縻如羌零。lĭ shŭ yì jūn fù,jī mí rú qiāng líng。

直求输赤诚,所望大体全。zhí qiú shū chì chéng,suŏ wàng dà tĭ quán。

巍巍政事堂,宰相厌八珍。[wēi,wéi] [wēi,wéi] zhèng shì táng,zăi xiāng yàn bā zhēn。

敢问下执事,今谁掌其权。găn wèn xià zhí shì,jīn shuí zhăng qí quán。

疮疽几十载,不敢扶其根。chuāng jū jĭ shí zăi,bù găn fú qí gēn。

国蹙赋更重,人稀役弥繁。guó cù fù gèng chóng,rén xī yì mí fán。

近年牛医儿,城社更扳援。jìn nián niú yī ér,chéng shè gèng [bān,pān] yuán。

盲目把大旆,处此京西藩。máng mù bă dà pèi,chù cĭ jīng xī [fān,fán]。

乐祸忘怨敌,树党多狂狷。lè huò wàng yuàn dí,shù dăng duō kuáng juàn。

生为人所惮,死非人所怜。shēng wéi rén suŏ dàn,sĭ fēi rén suŏ lián。

快刀断其头,列若猪牛悬。kuài dāo duàn qí tóu,liè ruò zhū niú xuán。

凤翔三百里,兵马如黄巾。fèng xiáng sān băi lĭ,bīng mă rú huáng jīn。

夜半军牒来,屯兵万五千。yè bàn jūn dié lái,[tún,zhūn] bīng wàn wŭ qiān。

乡里骇供亿,老少相扳牵。xiāng lĭ hài gòng yì,lăo shăo xiāng [bān,pān] qiān。

儿孙生未孩,弃之无惨颜。ér sūn shēng wèi hái,qì zhī wú căn yán。

不复议所适,但欲死山间。bù fù yì suŏ shì,dàn yù sĭ shān jiān。

尔来又三岁,甘泽不及春。ĕr lái yòu sān suì,gān zé bù jí chūn。

盗贼亭午起,问谁多穷民。dào zéi tíng wŭ qĭ,wèn shuí duō qióng mín。

节使杀亭吏,捕之恐无因。jié shĭ shā tíng lì,bŭ zhī kŏng wú yīn。

咫尺不相见,旱久多黄尘。zhĭ chĭ bù xiāng jiàn,hàn jiŭ duō huáng chén。

官健腰佩弓,自言为官巡。guān jiàn yāo pèi gōng,zì yán wéi guān xún。

常恐值荒迥,此辈还射人。cháng kŏng zhí huāng jiŏng,cĭ bèi huán shè rén。

愧客问本末,愿客无因循。kuì kè wèn bĕn mò,yuàn kè wú yīn xún。

郿坞抵陈仓,此地忌黄昏。méi wù dĭ chén cāng,cĭ dì jì huáng hūn。

我听此言罢,冤愤如相焚。wŏ tīng cĭ yán bà,yuān fèn rú xiāng fén。

昔闻举一会,群盗为之奔。xī wén jŭ yī huì,qún dào wéi zhī bēn。

又闻理与乱,在人不在天。yòu wén lĭ yŭ luàn,zài rén bù zài tiān。

我愿为此事,君前剖心肝。wŏ yuàn wéi cĭ shì,jūn qián pōu xīn gān。

叩头出鲜血,滂沱污紫宸。kòu tóu chū xiān xuè,pāng tuó wū zĭ chén。

九重黯已隔,涕泗空沾唇。jiŭ chóng àn yĭ gé,tì sì kōng zhān chún。

使典作尚书,厮养为将军。shĭ diăn zuò shàng shū,sī yăng wéi jiāng jūn。

慎勿道此言,此言未忍闻。shèn wù dào cĭ yán,cĭ yán wèi ruòn wén。

译文

注释

声明:所有作品(图文、音视频)均由用户自行上传分享,仅供网友学习交流。

行次西郊作一百韵译文

【译文】

行次西郊作一百韵注释

【注释】

行次西郊作一百韵赏析

【赏析】

行次西郊作一百韵背景

【背景】